Миний нээсэн эх орон

За ойрд нэг их завгїй хїн яваад байгаа тэгээд єєрєє бичиж амжихгїй байгаа гэсэн шалтаг зааж бэлэн эссэ нэг ширхэгийг тавив.

Хїн бїрийн сэтгэл зїрхий чинад эх орон нь нуугдаж байдын гэсэн. Хэрэгтэй їед чи тэр эх орноо нээж олдог.

Дашбалбар агсаны эх орон нэг ийм байж чиний нээсэн эх орон ямар вэ

О.Дашбалбар Миний нээсэн эх орон (эссэ)

Миний багын тєсєєллєєр эх орон бол тэнгэр, толгод хоёр байжээ. Эдvгээ он жил улирч, сайхан юм бvхэнд эх орон шингэсэн гэж би итгэдэг боллоо. Зєрж буй сайхан бvсгvйд эх орны нуугдмал дvр бий бєгєєд, тvvний хэвлийд хєдєлж эхэлсэн хvvхэд одод ертєнцтэй холбоотой, салхи шуургыг мэдэрч буй гэдэгт vл эргэлзэнэ. Сансрын хураангуйлсан биет бvсгvй хvний хэвлийд торниж буй нялх vр оддын тохиоллоор бvтэн бvрэлдэхийн ид хавийг эдэлж, эхийн нь алхаанд цаг мєч агшин хэмжигдэхvй, хожмын єдєр хоёр хєл дээрээ бат зогсож, хязгааргvй орон зайн нээлтэй уудамд од мичид анивчихыг ширтэх хєвгvvнийг нь би миний болоод хvн тєрєлхтний vр гэж мэдмvv!Хэвлийдээ нялх vр тээсэн бvсгvй алхаж явна. Тvvнд эх орон оршиж буй гэм vv.Миний ємнє зулзган улиас навчсаа сэрчигнvvлэн найгалзана. Энэ модонд ч эх орон оршиж буй агаад, навчис бvхэн нь намайг эх орны нvдээр харж байна. Бvх хvнд оршиж буй тэнгэрлэг хvчийг эх орон гэмvv. Хvн тєрєлхтний мєрєєдєл дvрслэлийн хамгийн гэрэлт дvр нь Эх орон байлаа. Тvvнд л хамаг сайн сайхнаа шингээн бодож, хvслээрээ энэрэнгvй их vнэнийг бий болгон, тvvндээ тэмvvлж, тэмvvлэл нь хvнийг бурханлиг болгодог байв.Алтан-Овоо бол vнэхээр амилсан уул юм. Энэ уулыг хvн ард хэдэн зуун жил дараалан хайрлан биширч, тэрхvv олон зуун мянган хvний бодол санаа нэгэн цэг-энэ уул дээр тєвлєрєн, хvн бvхний итгэп, хvсэл тvvнд шингэж, ийнхvv энгийн нэг уулнаас Эх орноо хайрлах хайр болтлоо бэлтгэгджээ. Євєг дээдэс минь дэмий ч нэг энэ уулыг тахиж шvтээгvй ээ!Тэд нэг л юманд хайраа шингээх ёстой байсан юм! Бидэнд ирэх ёстой тэр мєнх хайрын бэлгэдэл нь Дарьгангын Алтан-Овоо буюу.Тэгээд би vеийн vед хvний итгэл, нууц хvслэн шингэсэн уулыг харах бvр гурван зуун жилийн ємнє євгийн євєг минь энэ уулыг яг л над шиг ширтэн зогссондоо гэж бодном. Vvнээс vvдэн би энэ уулыг хайрлан биширсэн юм. Євєг дээдэс минь энэ уулаар дамжин надтай уулзах гэсэн байжээ. Гурван зуун жилийн адагт энэ ууланд ирэх vр сад минь бас л миний адил Алтан-Овоог ширтэхvй дор, би орчлонд амьдарч яваагаа тvvгээр дамжин мэдэрнэм. Ийнхvv Алтан-Овоо бол бодлын шидээр бvтсэн уул тул биширч болох амуй. Бишрэн хайрлаж болох тул vнэн мєн гэм vv. Юуг шvтэж эхлэнэ, тэнд хайр оршино. Хаана хайр оршино, Тэнд сайхан санаа, сайн vйл зэрэгцэнэ. Эмэг эхийн яриаг єгvvлмvv:
Эрт цагт нэгэн банди Баруун зууд эрдэм сурахаар одохуй доор, тєрvvлж єсгєсєн эх нь Цагаан дарь эх бурхан бvтээлгэж ирэхийг захижээ. Хvv чанад нутагт ном гvйцээгээд эргэх цагтаа эхийн захиасыг умартан, гагцхvv гэрийн гадаа ирсэн доор гэв гэнэт санав. Буцъя гэвч хожимджээ. Эхийн хvслийг эс гvйцэтгэсэн тул нvvр учрах хэцvv, ийн олбиргон бодолд автан газар ширттэл бєєрєнхий цагаан чулуу vзэгдэв.Хvvгийн дотор нэгэн бодол гялсхийх зуур нєгєєх чулууг яаран шvvрч, хив хадагт сайтар ороогоод євєртлєв. Ингээд уулзасны эцэст эхийн захиасыг биеvvлэв хэмээн хуурч, нєгєєх хадагт боолттой чулууг єгчээ. <<Ээж минь vvнийг хэзээ ч задалж vл болно>> хэмээн хатуу захив.Эх нь нутгийн тэр чулууг насан эцэс болтол бурхан гэж итгэн тахисаар нэгэн єдєр ертєнцийн жам ёс тулж ирэв. Эх єгvvлрvvн:
Хvv минь, бурхандаа vнэн сэтгэлээсээ дєчин жил сvсэглэн мєргєв єє! Ямагт буяны мєр хєєж, хvсэл бvхнээ бурхандаа даатгалаа.Єнєє амьдын хорвоогоос одох цаг ирэв. Бурхнаа л нэг vзвэл сэтгэл гvйцмvй! гэжээ.Хvv яах аргаа эс олж, удтал дуугvй зогсож, эцэст нь vнэнээ хэлэхээр шийдэв ээ!...За яах вэ, чулуу ч болсон vзье дээ, нэгэнт дєчин жил бурхан гэж итгэж єдєр бодолдоо, шєнє зvvдэндээ vзэн тахисан учир харахгvй хагацаж vл чадна гэв.Хvv гvнээ гэмшин хадгаар ороосноо задалбаас тэнд чулуу бус, шижир алтаар бvтээсэн Цагаан дар эх бурхан єнгє vзэсгэлэн тєгс гялалзаж байв. Vvний учрыг тайлах нь:
Бодолдоо vнэнхvv итгэж, бvхий л оюун санааны хvчээ нэгэн цэгт тєвлєрvvлэн сэтгэж чадсанд оршмуу. Тэгж чадваас эс бvтэх юм нэгээхэн ч vгvй билээ.Би, нvvж яваа vvлсийн сvvдэр доор ганцаардан ахуйдаа эх орноо дуудмуу. Тэр залбиран хvлээх эх орон минь Итгэл билээ. Тэрхvv итгэлийн хvчээр би бие, сэтгэл, оюун бодлоо ариусгаж цэвэрших болно.Эх орныхоо гоо сайхны оргилд хvрэх зам маань байгаль ээж буюу. Байгалд хvрэх зам маань дотоод сэтгэлийн дээд зэргийн ариутгал буюу. Оюун санааны дээд vнэнд хvрэх замыг зєв vйл, зєв сэтгэлээр засмуу.Аугаа их Сvхбаатар, Занабазар, Нацагдоржийг тєрvvлэх бэлтгэл мянга мянган жилийн турш vргэлжилсэн ажгуу. Хэрвээ хvнд авьяас билиг буй аваас тvvгээр бардах юун. Тэр нь тvvнийх бус бєгєєд, тvvгээр дамжуулан эх орон минь бусдад vйлчлэх шат буюу.